Zespół Szkolno-Przedszkolny w Strykowie


  • Kartka z kalendarza


  • Kalendarium

    Piątek, 2024-03-29

    Imieniny: Marka, Wiktoryny


  • Statystyki

    • Odwiedziny: 1024527
    • Do końca roku: 277 dni
    • Do wakacji: 84 dni

Wykluczenie rówieśnicze

    Każda grupa tworzy zbiór oddziałujących na siebie elementów. Poszczególne osoby  pełnią w danej grupie określone role. Co istotne, w większości klas znajdują się uczniowie, którzy są odrzuceni przez resztę grupy.

     W związku z tym pojawia się piętno wykluczenia, które jest bardzo bolesne, uniemożliwia bowiem zaspokojenie jednego z fundamentalnych pragnień - potrzeby przynależności. Warto zaznaczyć, że dla młodych ludzi niezwykle ważne jest, jak traktowani są przez grupę. Często widzą siebie oczami innych, nabierają pewności, definiują swoje mocne i słabe strony oraz predyspozycje, zaczynają rozumieć wybierane przez siebie role społeczne.

 

POTRZEBA PRZYNALEŻNOŚCI

            Poczucie przynależności do grupy ma znaczenie ewolucyjne. Funkcja reprodukcyjna decydowała bowiem o zachowaniu gatunku. Co ważne, człowiek przetrwał dzięki obecności innych ludzi.

            Tak silnie zakorzeniona potrzeba jest ważnym źródłem motywacji do działania, szczególnie istotną funkcję pełni w rozwoju młodych osób. Bardzo ważne jest bowiem poczucie, że jest się potrzebnym, podziwianym i pasującym do reszty. Osoby zaś, które mają trudność w dopasowaniu się do grupy poszukują alternatywnych sposobów zaspokojenia potrzeby przynależności, chociażby poprzez uczestniczenie w grupach poza szkołą. Często zdarza się, że wstępują do subkultur, szukają kolegów w okolicach miejsca zamieszkania, w internecie, itp.

            Warto podkreślić, że dla poczucia przynależności młodzi ludzie są w stanie zrobić bardzo wiele, np. sięgają po używki, decydują się na zachowania ryzykowne. Wszystko to za cenę bycia ważnym i docenionym.

 

KLASOWY OUTSIDER

            Osoby wykluczone z grupy prezentują zazwyczaj konkretne zachowanie, które utrudnia kontakty z innymi. Takimi osobami są często dzieci agresywne, kłótliwe, mające trudności w kontroli emocji, a także nieśmiałe, pełniące rolę kozła ofiarnego. Gwoli prawdy, konfiguracji takich zachowań jest bardzo wiele.

            Dzieci agresywne często prowokują kłótnie i wzbudzają niechęć w pozostałych członkach klasy. Osoby nieśmiałe cechuje zaś zazwyczaj małomówność i trudność w wystąpieniach na forum klasy. Takie osoby mają jednak wąskie grono kolegów, z ktorymi nawiązują trwałe relacje. Z kolei dzieci, które pełnią rolę kozła ofiarnego inicjują konflikty, drażnią innych, później zaś prezentują siebie jako ofiarę.

            Co istotne, bardzo często dziecko, które doświadczyło wykluczenia z grupy stara się w nowym towarzystwie za wszelką cenę pokazać siebie "z dobrej strony", co skutkuje zniechęceniem innych do siebie. Warto zaznaczyć, że powyższe przykłady to tylko kilka możliwych charakterystyk ucznia znajdującego się na marginesie klasy.

 

BOLESNE ODRZUCENIE

            Dziecku, które w przeszłości zostało wykluczone może towarzyszyć niepokój, strach przed ponownym odrzuceniem. Zdarza się, że odepchnięte dzieci dystansują się od tych, którzy mogą stanowić źródło wykluczenia.

            Co ważne, osoba, która czuje się zagrożona odrzuceniem staje się wyczulona na sygnały z grupy, które mogą świadczyć o niechęci wobec niej. Postawa takiej osoby mieści się w stwierdzeniach: "czuję się niepewnie", "boję się, że mnie nie zaakceptujecie". Często zdarza się, że gdy próby przybliżenia się do reszty spotykają się z brakiem akceptacji, outsider poddaje się. Odrzucenie przez grupę w konsekwencji powoduje pojawienie się zachowań agresywnych, ryzykownych, popadanie w konfilkty, itd.

 

ZNACZENIE BYCIA CZĘŚCIĄ GRUPY

            Dla młodego człowieka funkcjonowanie w grupie ma ogromne znaczenie, pozwala bowiem na kształtowanie pozytywnego wizerunku własnej osoby. Co ważne, bycie akceptowanym przez innych daje poczucie bycia szanowanym, wyjątkowym, ważnym, potrzebnym, co wpływa na poczucia własnej wartości.

            Człowiek odnoszący sukcesy w relacjach z innymi ludźmi jest bardziej odporny na stres, wykazuje się odwagą, chętniej podejmuje różnorodne inicjatywy w środowisku szkolnym.

 

Sprawdź jak rozpoznać, że uczeń może być ofiarą wykluczenia społecznego; na jakiego zachowania ucznia i jego otoczenia zwrócić uwagę.

Zachowania rówieśników wobec ucznia:

  • manifestowanie obojętności lub niechęci, bojkot- czasem przyczyny takiego zachowania mogą być bardzo prozaiczne np. sposób ubierania się, rodzaj słuchanej muzyki czy szczególne zaangażowanie w jakąś działalność (harcerstwo, działalność w kościele itp.),
  • przytyki, wyzwiska, wyśmiewanie, obrażanie,
  • stosowanie przemocy,
  • odrzucenie, izolowanie z grupy rówieśniczej,
  • odmawianie praw, niechęć do wspólnych działań w grupie rówieśniczej.         

 Zachowania ucznia:

  • zmiany w zachowaniu, obniżenie nastroju, nieadekwatnie gwałtowne reakcje, spadek koncentracji uwagi, zaniedbania higieniczne, częste choroby,
  • spadek osiągnięć szkolnych,
  • unikanie kontaktów rówieśniczych lub nadmierna chęć upodobnienia się, udział w grupach negatywnych,
  • ucieczki z domu, włóczęgostwo,
  • nagminne wagary,
  • eksperymentowanie z substancjami psychoaktywnymi,
  • bójki, przemoc, agresja, niszczenie mienia.

Nie  wolno bagatelizować żadnego przypadku trudności ucznia w szkole
W powszechnej opinii zagrożeni wykluczeniem są uczniowie, którzy prezentują trudne zachowania, mają trudności w nauce, wagarują, sprawiają trudności wychowawcze. Trzeba jednak pamiętać również o grupie uczniów wycofanych, którzy nie sprawiają szczególnych trudności, nie dokuczają nauczycielom, są niemal niezauważalni. Uczniowie ci często umykają uwadze nauczycieli i przechodzą z klasy do klasy nieopanowując niezbędnej wiedzy i umiejętności, które pozwolą im funkcjonować na dalszych etapach edukacji. Narastające trudności szkolne takich uczniów w którymś momencie stają się dla nich nie do pokonania i stają się główną przyczyną unikania szkoły, wagarów, w konsekwencji czasem skutkują porzuceniem szkoły, co ma wpływ na dalszą sytuację życiową tych uczniów.

 

JAK POMÓC DZIECKU WYKLUCZONEMU

            Bardzo istotne w aspekcie odrzucenia jest, aby określić jego przyczynę, tak więc jeśli dziecko charakteryzuje się chociażby agresywnością, warto poszukać źródła takiego zachowania. Może się okazać bowiem, że zachowania agresywne świadczą o zaburzeniach czy trudnej sytuacji rodzinnej.

            Gdy odrzucane dziecko jest zaś nieśmiałe, można pomóc mu zaistnieć w grupie poprzez angażowanie w relacje w małych grupach. Warto zaznaczyć, że istotne jest, aby poświęcić czas dziecku i wysłuchać je, zapytać, jak się czuje, co według niego sprawia, że znajduje się na marginesie. Niezwykle ważne jest także rozpoznanie rozkładu sił w klasie oraz określenie jakie role pełnią poszczególne dzieci. Może się zdarzyć bowiem, że lider klasy decyduje o wykluczeniu z grupy konkretnej osoby.

 

CO JESZCZE MOŻNA ZROBIĆ

            Warto pamiętać, że zagadnienie wykluczenia jest istotnym elementem rozwoju młodego człowieka. Problemy związane z odrzuceniem rzutują na późniejsze życie, co może skutkować różnorodnymi kłopotami dorosłej egzystencji.

            Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne prowadzą róźnorodne warsztaty dla dzieci. Warto skorzystać chociażby z treningu dla dzieci nieśmiałych, zagrożonych wykluczeniem, itp. Istotne jest również, żeby nauczyciel pracował z całą klasą, nie zamykał się na problem w obrębie ucznia. Można poprosić o pomoc szkolnego pedagoga. Najważniejsze jednak jest, aby nie tracić z oczu powagi problemu, którego rozwiązanie z punktu widzenia dziecka może okazać się kamieniem milowym w jego rozwoju.