Zespół Szkolno-Przedszkolny w Strykowie


  • Kartka z kalendarza


  • Kalendarium

    Piątek, 2024-03-29

    Imieniny: Marka, Wiktoryny


  • Statystyki

    • Odwiedziny: 1024603
    • Do końca roku: 277 dni
    • Do wakacji: 84 dni

Jak budować adekwatną samoocenę dziecka

W czwartek 17 lutego o godzinie 18:00 odbyły się warsztaty w formie webinaru "Jak budować adekwatną samoocenę dziecka". Serdecznie dziękuję wszystkim uczestniczącym Rodzicom i w odpowiedzi na prośbę kilkunastu z Państwa, którzy z różnych przyczyn nie mogli w spotkaniu uczestniczyć, zamieszczam poniżej informacje przekazywane na szkoleniu. Jeszcze raz serdecznie dziękuję i życzę przyjemnej lektury.

Jako osoby dorosłe obserwujemy niekiedy, jak w różny sposób dzieci i młodzież reagują na pojawiające się w ich życiu trudności i wzywania. Niektóre z nich potrafią zadziwiać pewnością siebie, świadomością drzemiącego w nich potencjału oraz umiejętnością korzystania z posiadanych kompetencji, możliwości czy talentów. Inne, mimo przeżywania obaw, lęku i wątpliwości, potrafią odważnie sięgać po pomoc i wsparcie bliskich, aby poradzić sobie z problemem lub zmierzyć się z trudnym wyzwaniem. Zdarza się również, że dzieci, które napotykają na swej drodze problem, odruchowo wycofują się i nie podejmują wysiłków zmierzających do poradzenia sobie z kłopotliwą sytuacją. Czasem odpowiedzialność za te różnice zrzucamy na kwestie temperamentalne. I choć cechy wrodzone nie pozostają bez wpływu na prezentowane przez dzieci postawy wobec pojawiających się w codziennym życiu trudności, bardzo wiele cech i umiejętności, które sprzyjają konstruktywnemu radzeniu sobie z nimi możemy pomóc dziecku rozwinąć. Rola rodziców jest tu nieoceniona.

Kierunek: stabilna i adekwatna samoocena

Umiejętność korzystania i rozwijania w sobie swoich mocnych stron powiązana jest z adekwatną samooceną. Prawidłowo ukształtowana samoocena niewątpliwie przyczynia się do poprawy jakości życia, wpływa na podejmowane wybory oraz umożliwia lepsze radzenie sobie z wyzwaniami i trudnościami. Osoby posiadające stabilną i adekwatną samoocenę zazwyczaj żywią podobne do opisanych poniżej przekonań:

  • Mogę sobie poradzić w wielu trudnych sytuacjach. Istnieje wiele możliwości, z których mogę skorzystać, by sobie pomóc.
  • Ważne są nie tylko moje sukcesy, ale i podejmowany przeze mnie wysiłek.
  • Porażka nie jest końcem świata, dzięki niej mogę się czegoś nauczyć.
  • Nie wszyscy muszą mnie lubić. Mam prawo być sobą i postępować zgodnie z własnymi emocjami. Inni też mają do tego prawo.
  • Zasługuję na szacunek bez względu na okoliczności.

Dzieci, których samoocena jest stabilna, mają większą w stosunku do swoich rówieśników łatwość radzenia sobie z niepowodzeniami, ponieważ nie odbierają im one poczucia sprawczości i dobrego myślenia o sobie. Traktują one porażki jako jednorazowe doświadczenia, z których wyciągają wnioski (a nie jako coś, co neguje ich dotychczasowe osiągnięcia) i nie budują na ich podstawie osądu siebie.

Rozwijając mocne strony i zasoby w dziecku warto pamiętać, aby robić to w sposób adekwatny i z wyczuciem. Adekwatna samoocena powiązana jest bowiem również z widzeniem oraz akceptowaniem swoich ograniczeń. Wszystkie dzieci, nawet te najbardziej zdolne i pewne siebie, muszą niekiedy mierzyć się z porażkami i frustracją. Warto pamiętać, że samoocena nie zawsze gwarantuje im osiągnięcie sukcesu.

Jak rozwijać w dziecku adekwatną ocenę siebie?

  • Wzmacniaj szacunek dziecka do samego siebie, słuchając uważnie i z zainteresowaniem tego, o czym opowiada, akcentując to, co mu się udało zrobić, opisując to, co potrafi, angażując się we wspólne czynności.
  • Towarzysz dziecku w jego sukcesach i porażkach. Deklaruj swoją gotowość do rozmowy oraz praktycznej pomocy, ale nie narzucaj się z nią.
  • Podkreślaj znaczenie tego, co przeżywa, nie bagatelizuj i nie próbuj odwracać uwagi od trudnych emocji i sytuacji.
  • Dziel się z dzieckiem własnymi porażkami. Ukazuj, w jaki sposób posłużyły one do rozwinięcia twoich umiejętności i wyciągnięcia wniosków na przyszłość.
  • Stawiaj przed dzieckiem wyzwania na miarę jego możliwości, stopniowo zwiększaj stopień trudności. W ten sposób dziecko będzie nie tylko zyskiwało wiarę we własne siły, ale również przekona się, że jest w stanie mierzyć się z frustracją, własnymi ograniczeniami, niedogodnościami i przeszkodami.
  • Rozwój wymaga wytrwałych ćwiczeń i podejmowania wysiłku. Porażki są jego nieodłączną częścią. Jeśli dziecko napotyka na trudności i z tego powodu chce z czegoś zrezygnować, zachęć je, by zaczekało z decyzją jeszcze np. miesiąc.
  • Nie wyręczaj dziecka, jeśli jest ono w stanie zrobić coś samodzielnie. Mobilizuj je do podejmowania wyzwań. Zapytaj: „Jak myślisz, jak można rozwiązać ten problemem?„, „A czy są jakieś inne sposoby?„. Jeśli twoja pomoc okaże się niezbędna, poproś dziecko o zaangażowanie się w rozwiązywanie trudności. Możecie np. wspólnie przeszukiwać książki bądź Internet.
  • Podpowiedz dziecku, kto może znać odpowiedź na nurtujące je pytanie i umożliw mu kontakt z tą osobą. Na koniec podkreśl wysiłek, jaki włożyło w poradzenie sobie z wyzwaniem.
  • Daj dziecku możliwość samodzielnego podejmowania decyzji w niektórych kwestiach, np. zapytaj, co chciałby zrobić z dziesięcioma złotymi, które podarowała mu babcia?, czy woli ubrać dziś spodnie czy sukienkę?
  • Wysłuchaj opinii dziecka nawet w sytuacji, gdy wasze poglądy różnią się od siebie. Decydując, staraj się uzasadniać swój wybór, np. „Zależy mi na twoim zdrowiu i dlatego nie mogę pozwolić na to, byś nie jadł warzyw i owoców. Cieszę się jednak, że mówisz mi o swoich upodobaniach. Jestem pewna, że znajdziemy rozwiązanie, które choć częściowo spełni również twoje oczekiwania” (Monborquette, 1997, s.13-14).
  • Pomagaj dziecku w dostrzeganiu i docenianiu zmiany w jego zachowaniu, umiejętnościach itp. Porównuj dziecko jedynie do niego samego z przeszłości. Pokażesz mu w ten sposób zrozumieć, że mocne strony i zasoby to coś, na co ma wływ i co może rozwijać wkładając w to wysiłek.
  • Stawiaj wymagania adekwatne do możliwości dziecka. Zbyt duże oczekiwania prowadzą do nadmiernego obciążenia emocjonalnego, obniżenia poczucia własnej wartości, lęku przed oceną, osłabienia własnych ambicji. Zbyt niskie wymagania z kolei mogą utrudnić dziecku rozwijanie umiejętności radzenia sobie z frustracją, poszukiwania twórczych rozwiązań, co w efekcie może prowadzić do niemożności spojrzenia na siebie jako na osobę mającą wpływ na sytuację, zdolną do poradzenia sobie.

Co utrudnia budowanie adekwatnej samooceny?

  • chronienie dziecka przed doświadczaniem frustracji, porażek, ograniczające jego możliwość uczenia się z własnych doświadczeń
  • wyręczanie go w trudnych momentach, gdy zdobywa nowe kompetencje
  • rozwiązywanie problemów dziecka za nie, bez jego udziału
  • bagatelizowanie jego sukcesów i porażek
  • ośmieszanie dziecka, szczególnie, gdy doświadcza frustracji lub jest zadowolone z nawet błahych sukcesów
  • gratyfikacje/kary finansowe za wykonanie zadania/zachowanie itp., które wpływają negatywnie na wewnętrzną motywację dziecka
  • porównywanie dziecka do innych i uzależnianie oceny danego doświadczenia (sukces/porażka) od tego, w jaki sposób poradzili z nim sobie inni (rówieśnicy, rodzeństwo, dorośli w przeszłości)
  • okazywanie dziecku akceptacji tylko wtedy, gdy spełnia oczekiwania dorosłych, jest miłe lub grzeczne

 

ZABAWY DLA DZIECI WZMACNIAJĄCE ICH POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI

1) Wór zadowolenia

Do tej zabawy potrzeby będzie: duży worek, torba bądź inna rzecz, do której można coś spakować. Najlepiej umieścić go w dobrze widocznym miejscu w domu lub bezpośrednio w pokoiku dziecka. Dodatkowo należy przygotować stos małych karteczek: mogą być białe, kolorowe lub własnoręcznie zaprojektowane ( to również świetna zabawa).

Jak się bawić?

Kiedy wszystko jest już przygotowane usiądź razem z dzieckiem i każdego dnia spisujcie bądź rysujcie, co zrobiliście dzisiaj dobrze. Niech maluch sam decyduje, ile karteczek danego dnia wykorzysta. Ważne, by na każdej karteczce napisać datę jej powstania. Rodzic też może swoje dokonania wrzucać do worka. Po kilku dniach, kiedy sięgnięcie po kratki, sami zobaczycie, ile się tego nazbierało, jak wiele rzeczy robicie dobrze i z czego możecie być dumni.

2) Uzupełnij dzban

Zadanie to pomaga wzmocnić poczucie wartości oraz zachęca dziecko do rozwijania swoich mocnych stron. Do tego ćwiczenia potrzebna jest specjalna karta, którą wcześniej może przygotować rodzic lub możecie zrobić ją wspólnie z dzieckiem.

Jak się bawić?

Na papierze należy narysować sześć dzbanów. Każdy z nich będzie oznaczał jedną z zalet dziecka, którą należy wpisać  pod danym naczyniem. Następnie dziecko zamalowuje taką część dzbanka, która odzwierciedla stopień posiadania danej cechy. Niżej na karcie rodzic zapisuje lub dziecko rysuje  sposoby i działania, jakie można podjąć w celu rozwoju potencjału malucha, tak aby każdy dzbanek był pełny. Warto przy tej zabawie wspomagającej budowanie własnej wartości dużo rozmawiać z dzieckiem o jego zaletach o tym, jak może coś robić jeszcze lepiej i czy może być w czymś lepszy.

3) Dłoń

Razem z dzieckiem nawzajem odrysowujemy swoje dłonie. Następnie w miejsce palców wpisujemy 5 swoich mocnych stron: Co w sobie lubię?Z czego jestem dumny? Maluchy mogą umieścić tam rysunki. Potem bierzemy drugą odrysowaną dłoń i teraz następuje zamiana: dziecko wypisuje, co lubi u mamy i taty, a rodzić wypisuje mocne strony swojej pociechy. Dzięki tej zabawie dla dzieci nie tylko rodzic ma możliwość poznania tego, jak postrzega siebie dziecko, ale również maluch uświadamia sobie, że dużo potrafi i w wielu czynnościach jest dobry. Na koniec zabawy tak uzupełnione rysunki dłoni można zawiesić w widocznym miejscu, aby zawsze można było zerknąć na swoje mocne strony.

4) Koszulka

Do tej zabawy potrzebna będzie biała, bawełniana koszulka, mazaki, farby do ubrań lub kredki.

Zadaniem dziecka jest narysowanie na tej koszulce tego, co:

1) W sobie lubi

2) Uważa, że robi dobrze

3) Lubi robić, kilka rzeczy, czynności

4) Za co dziecko przyznałoby sobie medal

W tej zabawie dla dzieci należy też czasem pomóc maluchowi tak, aby nie umniejszał swoich osiągnięć czy zdolności. Później w takiej koszulce może chodzić po domu, spać lub zabierać w inne ważne miejsca, aby pamiętać o tym jaki jest wspaniały.

Oczywiście wszystkie zabawy wzmacniające poczucie własnej wartości wykorzystujemy wyłączne wtedy, gdy dziecko będzie chciało. Nie naciskamy, nie robimy nic na siłę, bo wtedy nasze działania mogą odnieść odwrotny skutek. To ma być wyłącznie zabawa i okazja do tego, aby dziecko w miłej i przyjaznej atmosferze spojrzało na siebie i poznało swoje dobre, pozytywne strony.